BIOHEMIJA
Biohemijske analize predstavljaju pouzdanu metodu kojom se analizom krvi pacijenta može utvrditi opšte zdravstveno stanje, ali i pojedinačni faktori koji ukazuju na potencijalna stanja poput nekroze, trudnoće, oboljenja bubrega, jetre ili pankreasa, bolesti kostiju, i sličnog. Biohemijski procesi su pod direktnim uticajem endokrinog sistema, što znači da su predmet biohemijskih ispitivanja upravo hormoni koji se luče u organizmu, i to prvenstveno hormoni štitne žlijezde, pankreasa i nadbubrežne žlijezde.
Odstupanje od referentnih vrijednosti ne mora nužno ukazati na ozbiljan zdravstveni problem, ali se pored drugih analiza, kao i anamneze i pregleda pacijenta od strane ljekara, može izvesti zaključak da li kod pacijenta postoji potencijalno žarište koje označava početak određene bolesti. Ozbiljna klinička slika oboljenja podrazumijeva da će nekoliko parametara biti ispod ili iznad referentnih vrednosti.
U cilju dobijanja pouzdanih rezultata biohemijskih analiza, potrebna je i adekvatna priprema pacijenta za uzimanje uzorka krvi. Prije davanja krvi na analizu, potrebno je da pacijent ne konzumira hranu najmanje 12 sati prije uzorkovanja, da ne konzumira duvanske proizvode nekoliko sati prije davanja krvi na analizu, kao ni alkoholne napitke. Pacijentima se preporučuje da uzorke za biohemisjke analize daju u jutarnjim satima, idealno između 7 i 10 sati.
Biohemijske analize igraju presudnu ulogu u odabiru adekvatne terapije i njenom doziranju. Preporuke nalažu da se, u okviru preventivnih mjera i očuvanja zdravlja, biohemijske analize obavljaju jednom godišnje.
HEMATOLOGIJA (KRVNA SLIKA)
MARKERI ZAPALJENJA
MARKERI ZAPALJENJA
Hematologija i markeri zapaljenja
Krv igra ključnu ulogu u zdravlju čovjeka. Ona služi za prenos vitalnih supstanci u organizmu, uključujući kiseonik i hranljive materije. Njom se takođe regulišu kiselost i balans vode u organizmu, a to sveukupno, čini da krv bude na prvoj liniji odbrane od mogućih bolesti.
Hematologija – grana interne medicine – bavi se upravo ispitivanjem krvi i liječenjem oboljenja izazvanih poremećajem krvne slike u koje ubrajamo blaža oboljenja, poput anemije, do teških oboljenja, poput leukemije.
Kod zdrave osobe, u krvi su prisutne funkcionalno sposobne ćelije: trombociti, leukociti i eritrociti. Svaka od ovih ćelija ima svoju jedinstvenu funkciju. Trombociti su važni u primarnoj i sekundarnoj hemostazi, eritrociti su zaduženi za transport materija i gasova u organizmu (prvenstveno kiseonika i ugljen-dioksida), dok su leukociti najbitniji u odbrani organizma od bakterija i virusa.
Cilj hematoloških ispitivanja je da se otkrije razlog mogućeg disbalansa u krvnim ćelijama i njihovoj funkcionalnosti. Bilo kakvo odstupanje od normalnih vrijednosti smatra se pokazateljem abnormalnosti koje može biti blažeg ili težeg oblika.
Zahvaljujući vrhunskoj laboratorijskoj opremi, savremenim reagensima i našem stručnom timu, Poliklinika ESOLAB pruža visokospecifične hematološke analize, koje mogu biti od presudnog značaja u ranoj dijagnostici oboljenja i njihovom liječenju.
Dostupne analize u ESOLAb
- Vrijeme krvarenja
- Vrijeme koagulacije
- Fibrinogen
- Protrombinsko vrijeme (PV), PV POCT
- Aktivirano parcijalno tromboplastinsko vrijeme (aPTT)
- Trombinsko vrijeme (TT)
- Lupus antikoagulans (LA)
- Lupus ćelije
- Anti faktor Xa aktivnost (anti-Xa)
- Antitrombin III (AT-III)
- Protein C (PC), aktivnost
- Protein S (PS)
- Rezistencija na aktivisani protein C (APCR)
Koagulacija
Koagulacija (zgrušavanje krvi) predstavlja jedan od procesa hemostaze a odnosi se na stvaranja koaguluma (krvnog ugruška) u cilju zaustavljanja krvarenja iz krvnog suda. Hemostaza ima dvije uloge: omogućavanje nesmetanog protoka krvi i zaustavljanje krvarenja nakon rupture krvnog suda. Koagulacija krvi je treća faza hemostaze i nastupa nakon vaskularne faze (konstrikcije krvnog suda) i trombocitne faze (formiranja trombocitnog čepa) a prethodi fibrinolizi (posljednjoj fazi u kojoj se ugrušak razgrađuje).
Ključnu ulogu u zgrušavanju krvi ima 13 faktora koagulacije – fibrinogen, protrombin, tkivni tromboplastin, kalcijum Ca2+, proakcelerin, akcelerin, prokonvertin, antihemofilijski globulin A, Kristmasov faktor, Stjuart-Proverov faktor, prekursor tromboplastina plazme, Hagemanov faktor i faktor stabilizacije fibrina. Svaki od ovih faktora inicira, odnosno aktivira, neki drugi faktor, a cijeli proces koagulacije obično traje nekoliko minuta.
Laboratorijska dijagnostika kojom se određuju poremećaji hemostaze obuhvata primjenu testova kao što su: protrombinsko vrijeme (PV), određivanje faktora koagulacije, vrijeme koagulacije i krvarenja, aktivirano parcijalno tromboplastinsko vrijeme (aPTT), kao i određivanje broja trombocita i njihove prosječne zapremine.
Rezultatima ovih analiza se dobija uvid u trombocitne i vaskularne poremećaje ali se također koriste u svrhe skrininga kod pacijenata koji su pod terapijom heparinom nakon infarkta miokarda, kao i kod pacijenata koji imaju oboljenje jetre, hemofiliju, trombofiliju. Specifično se ove analize obavljaju i kod pacijenata kojima su zakazani operativni zahvati.
Dostupne analize u ESOLAb
- Antitijela na insulinske receptore (IgA, IgG) – insulinska rezistencija
- Antitijela na insulin
- C-peptid
- Fruktozamin
- GAD antitijela na dekarboksilazu glutaminske kiseline
- Galaktoza-1-fostat
- Glikozilirani hemoglobin A1c (HbA1c)
- Glukoza
- Glukozo-6-fosfat dehidrogenaza (G6PD)
- IA2-Antitijela na tirozin fosfatazu
- ICA-Antitijela protiv pankreasnih ostrvaca
- Insulin
- Oralni test tolerancije na glukozu (OGTT)
- Piruvat
Dijabetes
Dijabetes je hronična bolest iz grupe poremećaja metabolizma. Ovo oboljenje je uglavnom uslovljena nasljednim faktorom, a nastaje usljed nedovoljnog lučenja ili djelovanja insulina, hormona koji se stvara u pankreasu. Bez insulina, glukoza ne može ući u ćelije, što uslovljava porast njene koncentracije u krvi – hiperglikemiju, čije dugotrajno prisustvo može dovesti do oštećenja pojedinih organa i ozbiljnih komplikacija organizma.
Prema kriterijumima Svjetske zdravstvene organizacije (SZO) dijabetesom nazivamo stanje kada je količina šećera u krvi (glikemija našte, nakon 10 sati gladovanja) veća od 7.0 mmol/L. Postoji više oblika šećerne bolesti koji se međusobno značajno razlikuju:
- Diabetes mellitus tip 1 (juvenilni, mladalački dijabetes) je insulin zavisni oblik šećerne bolesti s obzirom da je za preživljavanje oboljelih neophodno doživotno uzimanje insulina.
- Diabetes mellitus tip 2 je insulin nezavisan oblik koji je zastupljen u oko 90% oboljelih od šećerne bolesti i javlja se uglavnom u starijoj i manjim dijelom u srednjoj životnoj dobi.
- Gestacijski-trudnički dijabetes je posljedica hormonskog disbalansa (lučenja placentarnog laktogena i progesterona), koji blokira proizvodnju dodatno potrebne količine insulina. Ispoljava se kao smanjena tolerancija na glukozu, koja se prvi put zapaža u toku trudnoće.
Dostupne analize u ESOLAb
- Angiotenzin-konvertujući enzim (ACE)
- Alanin aminotransferaza (ALT)
- Alfa-amilaza
- Alkalna fosfataza, ALP
- Arilsulfataza A
- Aspartat aminotransferaza (AST)
- Kreatin kinaza, izoenzim CK-1
- Kreatin kinaza (CK)
- Kreatin kinaza, izoenzim CK-3 (CK-MM)
- Gama-glutamiltransferaza (GGT)
- Hitotriozidaza
- Holinesteraza-ChE
- Kisela fosfataza, prostatična
- Kisela fosfotaza, ukupna
- Laktat dehidrogenaza (LDH) izoenzimi
- Laktat dehidrogenaza (LDH)
- Lipaza
- Makro amilaza
- Pankreasna amilaza
- Pankreasna elastaza 1
- Tiopurin S-metiltransferaza (TPMT)
Enzimi
Enzimi su proteini koji katališu (ubrzavaju) hemijske procese u organizmu. Njihova uloga je višestruka, pa su tako nezamjenjljivi u digestivnom sistemu gdje pomažu organizmu da razgradi složena jedinjenja na jednostavnije molekule (poput glukoze) kako bi omogućili organizmu da ih iskoristi za proizvodnju energije. Njihova ključna uloga se takođe ogleda i u razgradnji toksina u jetri, kao i u replikaciji DNK.
Enzimi deluju tako što se vezuju za supstrat (molekul na koji će djelovati) i na taj način pokreću specifičnu enzimski katalizovanu reakciju. Enzimi i supstrati funkcionišu po principu ključa i brave jer je mjesto aktivacije gde se enzim spaja sa suprstratom jedinstveno oblikovano i na njega može prijanjati samo taj konkretan supstrat.
Da bi enzimi obavljali ovu zahtjevnu i složenu funkciju, potrebno je da temperatura i kiselost organizma budu idealni. Ukoliko je tjelesna temperatura niska (ispod 37°C), rad enzima će biti usporen. Kada su kiselost organizma i temperatura visoki, oblik enzima se mijenja a samim tim se mijenja i mjesto aktivacije pa se oni ne mogu vezati za supstrate. Tada se kaže da je enzim postao denaturisan.
U organizmu postoji na stotine enzima ali se na osnovu katalitičkog djelovanja dijele na: oksido-reduktaze, tranferaze, hidrolaze, lijaze, izomeraze i ligaze. Enzimopatija tj. djelimičan ili potpuni gubitak funkcije određenog enzima, predstavlja grupu poremećaja u koju spadaju albinizam (gubitak pigmenta melanina), alkaptonurija, fenilketonurija, Tej-Saksova bolest, i galaktozemija. Dva enzima, tripsin i himotripsin, luče se u pankreasu i naročito su značajni u odbrani organizma od ćelija raka. Ova dva enzima imaju esencijalnu ulogu u razaranju opne malignih ćelija pa je stoga veoma bitno da se rezerve ovih enzima uvijek održavaju kroz pravilnu ishranu i zdrav stil života.
Laboratorijskim ispitivanjima enzima dobija se uvid u cjelokupno stanje organizma i otkrivaju se potencijalna žarišta koja ukazuju na oboljenja srca, jetre, pankreasa i drugih organa.
Dostupne analize u ESOLAb
- Apolipoprotein A-I (Apo A-I)
- Apolipoprotein B (Apo B)
- Apolipoprotein E (Apo E)
- Elektroforeza lipoproteina
- Holesterol HDL
- Holesterol LDL
- Holesterol ukupan
- Lipoprotein (a) (Lp (a))
- Lipoprotein X (Lp X)
- Trigliceridi
Lipidni status
Lipidni status obuhvata grupu testova kojom se određuje nivo specificnih molekula masti zvanih lipidi u krvi. Treba ga određivati u okviru cjelokupne procjene rizika za nastanak aterogenih pojava i razvoj kardiovaskularnih oboljenja. Učestalost provjere lipidnog statusa zavisi od uzrasta, pola, faktora rizika kao i terapije koja se primjenjuje ili se tek započinje. Kod odralih osoba preporuka je da to bude dva puta godišnje.
U Poliklinici EsoLab mogu se uraditi analize koje daju preciznu sliku lipidnog statusa, i to: Holesterol, Trigliceridi, HDL-holesterol, LDL-holesterol, Faktor rizika i Indeks ateroskleroze, Apo A-I, Apo B, Apo E, Lipoprotein (a), Lipoprotein X, Homocistein, Elektroforeza lipoproteina.
Kao početno ispitivanje radi se rutinska laboratorijska provjera lipidnog statusa koja uključuje četiri osnovna parametra: ukupan holesterol, LDL holesterol, HDL holesterol i trigliceride, iz čega se mogu odrediti Faktor rizika i Indeks ateroskleroze.
Kao početno ispitivanje radi se rutinska laboratorijska provjera lipidnog statusa koja uključuje četiri osnovna parametra: ukupan holesterol, LDL holesterol, HDL holesterol i trigliceride, iz čega se mogu odrediti Faktor rizika i Indeks ateroskleroze.
Prijatelji i partneri naše poliklinike
Zahvaljujući našim strateškim partnerima Poliklinike EsoLab laboratorija su Aqualab, Synlab, Siemens, Roche i drugi. Ova saradnja omogućava našim korisnicima izbor preko 4000 visoko specifičnih analiza.
