Veliki kašalj (Pertusis) je zarazno oboljenje koje izazivava aerobna, gram negativna, asporogena nepokretna bakteriija oblika bacila ili kokobacila koja pripada porodici Alcaligenaceae. U ovoj porodici se nalazi 9 vrsta od kojih su 3 značajne za humanu medicinu. Bordetella pertussis, Bordetella parapertusis i Bordetella brochiseptica. Veliki kašalj izaziva Bordetella pertussis i  ovo oboljenje je od posebnog značaja kod djece.

Kako se veliki kašalj prenosi?

Domaćin bakterije Bordetella pertussis je čovek. Izvor infekcije je oboljela osoba (obično dijete) koja tokom bolesti izbacuje bakterije u spoljašnju sredinu aerosolom (sitnim kapima tečnosti iz gornjih disajnih puteva koje se izbacuju u vazduh) nastalim tokom kašlja. Bakterija se prenosi udisanjem infektivnog aerosola. Bolest je veoma zarazna, može se javiti u visokom procentu kod osjetljivih osoba koje su u bile izložene bakteriji.

Koji su simptomi velikog kašlja?

Inkubacioni period kod ove bolesti traje od 4 do 21 dan. Razvoj bolesti tipično prolazi kroz  tri stadijuma.

U prvom stadijumu simprtomi su slični ostalim respiratornim infekcijama i to su najčešće kijavica,crvenilo očiju (iritaciju konjuktiva), umjeren kasalj i blagu groznicu.

Tokom drugog stadijuma osoba je najzaraznija i bolest se nesmetano širi. Ovaj stadijum se karakteriše kašljem (paroksizmima) koji ima tipičan zvuk i javlja se u epizodama (napadima) između kojih se oboleli bori za dah. Drugi propratni simptomi mogu biti povraćanje nakon napada kašlja, kao i tačkasta krvarenja u konjutivama. Drugi stadijum može trajati i do 6 nedelja. Težina i učestalost napada se smanjuje kako vrijeme prolazi i kako bolest napreduje u treći stadijum koji može trajati nedeljama, ili mjesecima. Kod odojčadi i male djece se može javiti apnea koja podrazumijeva gubitak daha (prestanak disanja) i posljedični gubitak svjesti djeteta.

Simptomi kod odraslih su nešto blaži zbog imuniteta nastalog vakicnacijom ili prethodno preležanom bolešću.

Kako se dijagnostikuje?

Dijagnoza velikog kašlja se postavlja na osnovu anamneze, epidemioloških podataka i laboratorijskih analiza.

Laboratorjska dijagnostika se zasniva na otkrivanju prisustva bakterije u uzorku dobijenom uzimanjem nazofaringelanog brisa, ili dokazivanjem prisustva antitijela u krvi pacijenta (serološke analize).

Bordetella pertussis se može detektovati PCR metodom. Ovo je visoko specifična i vrlo osetljiva metoda dokazivanja prisustva DNK bakterije u uzorku. 

U kasnim fazama bolesti kada se više ne može dokazati prisustvo bakterije PCR testom preporučuje se primjena seroloških testova. Posebno se ova metoda savetuje prilikom postavljanja dijagnoze kod vakcinisanih i odraslih koji imaju blaži oblik bolesti. Da bi se adekvatno tumačili rezultati ovih analiza neophodno je uraditi mjerenje iz najmanje dva uzorka seruma. Uzorke treba dati u razmaku od dvije nedelje kako bi bilo moguće uočiti značajan porast nivoa antitijela.

Liječenje

Terapija podrazumijeva primjenu antibiotika i simptomatske terapije, čiju dužinu trajanja određuje odabrani ljekar. Prevencija infekcije bakterijom Bordetella pertussis se sprovodi aktivnom vakcinacijom koja je obavezna.